Bir genç sanatçının ağzından duymuştum, “Lale devri çocuklarıyız biz...” diye. Bolluk-bereket döneminin bir sanatçısı olduğunun farkındaydı. Türkiyeli sanatçıları el üstünde tutan uluslararası sergiler ve bienaller, burslar, genç sanatçı iştahı içindeki galeriler, müzeler ve tabii ki koleksiyoncular... Genç bir sanatçı için hayat belki de hiç olmadığı kadar kolay, fırsatlar bol. Peki bu “Lale devri daha ne kadar sürecek?” Soruya, aynı sanatçı şu şahane cevabı verdi: “Biraz tarih bilen, her bolluğun ardından yokluk döneminin geldiğini bilir. Olsun, önemli olan üretmek; gerekirse kabuğumuza çekilir, biraz daha küçük yaşarız olur biter.”* * *
Tophane’deki Outlet galerinin vitrininde şimdi ‘Kiralık’ yazıyor. Civardaki genç galerilerilerin öncüsü olan Outlet kapandı mı? Evet, kapandı.
2008 yılında burada açılan Outlet’in adı, zaten her şeyi anlatıyordu. Tıpkı temsil ettiği ve edeceği sanatçılar gibi biraz ironik, biraz kendinden emin. Yurtdışında kendini kanıtlamış sanatçıları, biraz da içeride göstermek, mümkünse piyasayla tanıştırmak, galerisi olmayan sanatçıları vitrinine taşımak gibi bir işi üstlendi.
Galeriyi kuran Azra Tüzünoğlu’nun kocası Halil Altındere, 90’larda kendini gösteren ve günümüz sanatı için buzkıran gibi ilerleyen bir grup sanatçının ele başlarından. Yerleşik sanata karşı çıkan, işleriye uluslararası sergileri gezip duran ama kendi ülkesinde birkaç kurumsal galeride görünebilen bir sanatçı grubu var. O sanatçıların bazısı zamanla kendi yolunu çizdi, bazıları ise ancak 2008’de Outlet’de yeni izleyicilerle buluşabildi.
Sadece Halil Altındere sergilerinin sanatçıları değil tabii, Outlet yenilikçi bir resim anlayışını benimseyen, video, enstalasyon ya da farklı teknikleri deneyen birçok genç sanatçının yer aldığı sergiler açtı. Üç sezonda 62 sanatçının işlerini sergilemişler. Yirmiden fazlası ilk kişisel sergisini burada açtı. Üstelik içlerinde İstanbul dışından yani İzmir, Ankara, Diyarbakır, Antakya, Mardin, Gaziantep gibi kentlerden sanatçılar da var. Nilbar Güreş, Nevin Aladağ, Şener Özmen, Fikret Atay, Servet Koçyiğit, Cengiz Tekin gibi son yıllarda sergi ve bienallerin gözdesi olan, müze koleksiyonlarına giren tanıdık isimler de bu sanatçılar arasında.
Outlet, Tophane’ye taşınan ilk galeriydi, ardından başkaları da geldi ve burada ‘genç kadınların yönettiği’, alternatif sanatçıların yer aldığı bir galeriler bölgesi oluştu. Bir gün, Tophaneli bıçkınlar bu galerileri basınca, herkes onların varlığından haberdar oldu ki, bu ayrı ve acıklı bir hikayedir, geçelim.
Tophane galerilerinin belki de tümü aslında bir arayışın ürünüydü. Diyarbakırlı sanatçı Şener Özmen’in yeni çıkan sanatçı kitabında da sözü edilen ‘düşük çözünürlüklü hayatlar’ DVD teknolojisine geçiyordu. Outlet sadece Tophane’ye dükkan açarak değil, bu sanatçılar için bir arayışa girip olumlu sonuç alarak öncü oldu. Bu arayış, bildik resim-heykelin dışında işler yapan güncel sanatçıları galeri ortamına taşımaktı. Yani sanatçıların hem daha fazla ‘görülebilir’ hem de ‘alınabilir’ olmasını sağlamak. Sanatçıların ve yaptıkları işlerin yaşayabilmesi için bir zorunluluk... Bu süreçte bazı desenlerin, kolajların kendi aykırılıklarını yitirdiğini, ‘ticarileşme’nin komplikasyonlarını da gördük... Ama sonuçta sadece yeni bir sanatçı kuşağı değil yeni bir koleksiyoncu kuşağı ve tarzı da Tophane yokuşlarında doğdu.
* * *
Outlet için yazının başında ‘kapandı’ dedim; aslında bu bir kapanma değil, ‘yenilenme’. Galeri, dükkan sahibinin çıkarttığı sorunlardan uzaklaşmak isterken, her şeyi yenilediği bir başka sürece girmiş. Şimdi Tophane’den uçuyorlar. Sıraselviler Caddesi’nde kendilerine ait yeni mekanlarında yeni bir isimle çalışmaya koyulacaklar. Daha büyük boyutlu işler, daha kalabalık sergiler, daha iddialı organizasyonlara hazırlanıyorlar. Uzun yıllar kullanabilecekleri, birikimlerini geleceğe taşıyacakları, ‘Lale devri’ bitse de ayakta kalacakları bir yapılanma içindeler.
2000’lerin güncel sanatı başka bir kıvam buluyor. Ve Outlet ekibi yine bunun öncüsü olacak gibi görünüyor.
Foto: Gültekin Tekin&Bashir Borlakov
